Werd 5,1 miljard aan coronageld wel goed besteed? Onzekerheid duurt voort
De coronapandemie is voorbij maar het ministerie van Volksgezondheid heeft nog steeds niet kunnen aantonen dat 5,1 miljard euro goed besteed is. Het wordt hoog tijd dat minister Sigrid Kaag van Financiën ingrijpt en dat de bonnetjes op tafel komen, vindt de Algemene Rekenkamer.
Hans van Soest 17 mei 2023
Elk jaar onderzoekt de Rekenkamer alle uitgaven die het kabinet van het voorgaande jaar deed. In haar verantwoordingsonderzoek over 2022 roept de Rekenkamer minister Sigrid Kaag (Financiën) op om haar collega Ernst Kuipers (VWS) ‘de helpende hand te bieden’.
Beterschap
Voor het derde jaar op rij concludeert de Rekenkamer dat het ministerie van VWS er niet in slaagt te verantwoorden waar al het geld dat tijdens het bestrijden van de coronacrisis is uitgegeven naartoe is gegaan. aanvankelijk had de Rekenkamer daar nog begrip voor. Er moesten onder ‘hoge druk’ allerlei maatregelen worden genomen. Maar nog altijd kan het ministerie van 5,1 miljard euro niet aangeven of dat geld goed is besteed.
Kuipers benadrukt dat het geld niet is verdwenen maar erkent wel dat de geldende regels niet altijd goed zijn gevolgd. Hij belooft beterschap. Volgens hem wordt er hard gewerkt aan verbetering.
Bonnetjes
Volgens de Algemene Rekenkamer gaat het meer om het excuus dat ‘niet alle bonnetjes zijn bewaard'. Volgens de controleurs van het kabinet is er op het ministerie van VWS een tekort aan financieel specialisten maar rammelt ook de cultuur op dat ministerie. Rekenkamer-bestuurder Ewout Irrgang: ,,Het verantwoorden of belastinggeld goed is uitgegeven, vinden ze gewoon niet belangrijk genoeg.’’
De Rekenkamer wil daarom dat Kaag meer toezicht gaat houden op het departement. Het hoort volgens de Rekenkamer bij haar verantwoordelijkheid om te zorgen dat al het door het kabinet uitgegeven geld goed wordt uitgegeven. ,,Bijvoorbeeld door controleurs op de werkvloer’’, stelt Irrgang. Maar Kaag voelt daar weinig voor, zegt ze in een reactie. Volgens haar doet het ministerie zijn best en is dit een nasleep van de coronacrisis.
Maar de coronacrisis hoeft geen excuus te zijn voor slecht financieel beheer, stelt de Rekenkamer. De controleur wijst op de ministeries van Sociale Zaken en Economische Zaken die ook voor miljarden aan noodpakketten optuigden om ondernemers en werknemers door de crisis te helpen. Zij hadden hun administratie wel op orde.
Door het ijs
Irrgang: ,,Bij VWS is het niet op orde. Ook niet bijna op orde. Voor de derde keer op rij moet de Rekenkamer een onvoldoende uitdelen. Dat is niet gewoon. Als we weer in de crisis komen, is de kans groot dat we door het ijs zakken met het financieel beheer.’’
Minister Kaag wees er bij het in ontvangst nemen van het rapport op dat de overheid veel geld uitgeeft. Eerder deze week nog waarschuwde de Raad van State dat het kabinet ‘langs de vangrail scheert’: bij het eerste de beste zuchtje tegenwind dreigt de overheid in grote financiële problemen te komen. Reden volgens Kaag om te zorgen dat geld goed wordt besteed: ,,Wat we nu doen, bepaalt of de luchtbel die we aan onze kinderen doorgeven toekomstbestendig is, of op knappen staat.’’
Militaire objecten
De Rekenkamer heeft niet alleen kritiek op het ministerie van Volksgezondheid. Bijvoorbeeld het ministerie van Defensie heeft de bewaking van militaire objecten, zoals vliegtuighangars en datacentra, niet op orde. De Rekenkamer ging met een testteam langs. Bij vier van de acht controles kon iemand zonder problemen binnenkomen. Zo kon moeiteloos over een hek worden geklommen of kon zonder dat er vragen werden gesteld met een ander door een toegangspoort worden geglipt. Inmiddels zou de beveiliging zijn verbeterd, belooft het ministerie.
Ook stelt de Rekenkamer vragen bij het nut van sommige uitgaven. Zoals bij de Start-subsidies voor werkzoekenden. Uit onderzoek bleek dat zes van de tien mensen die zo'n subsidie kregen ook een opleiding zouden zijn gaan volgen als dat niet uit belastinggeld was betaald. Inmiddels heeft het kabinet besloten de Start-subsidies vanaf volgend jaar te schrappen.
Ook is er kritiek op de miljoenen die zijn uitgetrokken voor informatiepunten in bibliotheken waar burgers terecht kunnen voor hulp met het via internet invullen van allerlei formulieren. De punten zijn bedoeld om de ‘digitale kloof’ te dichten. Maar volgens de Rekenkamer werden er vorig jaar maar 44 duizend vragen beantwoord. Dat is slechts 1 procent van de mensen die slecht overweg kunnen met computers.
